ترس از پرواز؛ علل و راه های مقابله با آن-سفیران گشت

ممکن است وقتی برای اولین بار سوار هواپیما می شوید، با کسی همسفر شوید که به محض برخاستن هواپیما به صندلی چسبیده و ترس و وحشت تمام وجودش را فرا گرفته است. دیدن این حالات می تواند شما را متعجب کند، اما اگر با علم به این موضوع وارد هواپیما شوید که تعداد افراد ایروفوبیا (افرادی که ترس از پرواز دارند) کم نیست؛ این موضوع برایتان قابل هضم تر خواهد بود. 

تاریخچه ترس از پرواز

ترس از پرواز برای نخستین بار در ادبیات بیومدیکال و توسط پزشکی در بریتانیا در اواخر جنگ جهانی اول مورد بحث قرار گرفت. این پزشک که نام او مشخص نیست، ترس از پرواز را اختلال عصبی هوایی یا aero-neurosis نامید و با استفاده از آن به توصیف خدمه پرواز و نیز خلبانانی پرداخت که نسبت به پرواز دچار اضطراب بودند. این موضوع تا سال های دهه 50 میلادی، افزایش سفرهای هوایی مسافری و گسترش روانکاوی چندان مورد بحث قرار نگرفت. ترس از پرواز تا شروع دهه 70 تنها در رویکردهای رفتاری و شناختی پرداخته می شد.

چرا برخی از مسافران ترس از پرواز دارند؟

اگرچه تا سال 2016 میلادی علل ترس از پرواز و نیز مکانیزم هایی که آن را تشدید می کنند، به روشنی قابل درک نبودند؛ اما برخی محققان گمان می کنند که ریشه ترس از پرواز کلاستروفوبیا یا ترس از قرار گرفتن در محیط های بسته باشد. ترسی که به نوعی به قرار گرفتن در فضای بسته هواپیما یا هلیکوپتر تعمیم پیدا کرده است. با این حال دلایل ترس از پرواز را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

تجربه یک پرواز بد

تجربه یک پرواز بد می تواند به ترس شما از پرواز منجر شود. این تجربه ممکن است یک تکان شدید در طول پرواز باشد یا تجربیاتی مانند فرود اضطراری یا تغییر در مسیر هواپیما به خاطر مشکلات فنی را شامل شود. اما اگر ترس شما از پرواز با کلاستروفوبیا و حملات پانیک در هواپیما ارتباط داشته باشد، یک روز طولانی با تأخیرهای زیاد و انتظار کشیدن در هنگام سوار شدن به هواپیما می تواند باعث به وجود آمدن ترس از پرواز در شما شود.

شنیدن خبرهای حوادث ناگوار هوایی

همیشه هم تجربه یک پرواز بد نمی تواند منجر به ترس شما از پرواز شود. ممکن است خودتان یک پرواز بد را تجربه نکرده باشید اما در مورد چنین تجربه هایی زیاد شنیده باشید. در واقع پوشش رسانه ای زیاد از یک حادثه سقوط هواپیما اغلب باعث ایجاد ترس در مردم می شود. حوادث هوایی به ندرت اتفاق می افتند اما در صورت رخ دادن هم پوشش رسانه ای زیادی را به خود اختصاص می دهند. برای مثال بسیاری از مردم در واکنش به حوادث تروریستی یازدهم سپتامبر حداقل به طور موقت ترس از پرواز را تجربه کردند.

همیشه هم همه چیز در مورد پرواز نیست

شاید عجیب باشد اما گاهی افراد به دلایلی که ارتباط مستقیمی با پرواز ندارد، از آن واهمه دارند. برای مثال اگر مبتلا به اختلال پانیک یا کلاستروفوبیا هستید، ممکن است حمله پانیک را در هواپیما تجربه کرده باشید و از آن به بعد دچار این ترس شده باشید که باز هم دچار این حمله در هواپیما خواهید شد. گاهی اوقات هم یک رویداد چالش برانگیز در زندگی مثلا در میانه بیست یا سی سالگی منجر به ترس از پرواز می شود.
برای نمونه ممکن است شما یک دوره پر استرس مانند تغییر شغلی، تغییر محل سکونت، ازدواج یا بچه دار شدن را در زندگی تجربه کرده باشید. نتیجه اینها می تواند یک حمله پانیک در پرواز باشد که شما را شوکه کرده و منجر به ترس از پرواز شود.

علائم و نشانه های ترس از پرواز

افرادی که دچار ترس از پرواز هستند، در هنگام فکر کردن به پرواز و نیز در طول پرواز ترس یا اضطراب شدید و مداومی را تجربه می کنند. اینگونه افراد در صورت امکان از پرواز اجتناب خواهند کرد؛ این ترس، اضطراب و اجتناب در آنها ایجاد ناراحتی کرده و توان آنها برای عمل را فلج خواهد کرد. به نظر می رسد که برخاستن هواپیما، شرایط بد آب و هوایی و تکان های هواپیما استرس زا ترین جنبه های پرواز باشند. بدون شک چنین حالاتی، نمود ظاهری پیدا می کنند. از جمله این حالات می توان به حملات پانیک یا تهوع اشاره کرد. البته در حدود 60 درصد از افرادی که ترس از پرواز دارند، برخی اختلالات اضطرابی دیگر را گزارش کرده اند.

برای غلبه بر ترس از پرواز چه کنیم؟

اگر دچار ترس از پرواز هستید، حتما این را می دانید که باید با آن مقابله کرده و درمانی برای آن پیدا کنید؛ نه اینکه از آن فرار کنید. بهتر است این نکات را به کار ببندید و قدم به قدم به پیش بروید تا بتوانید بر ترس از پرواز غلبه کنید.

درک و شناخت صحیح دلایل ترس از پرواز

همانطور که گفتیم ترس از پرواز هم مانند تمام ترس های ما ریشه در عواملی دارد؛ عواملی که افکار، احساسات، ادراک و خاطراتی هستند که ما نسبت به آنها حساس شده ایم. برای نمونه شخصی که به احساسات بدنی خاصی حساس شده، ممکن است در مواجهه با یک تکان ساده یا نشست و برخاست هواپیما دچار وحشت شود. یا کسی که از ارتفاع وحشت دارد، ممکن است با فکر کردن به پرواز در ارتفاع بالا دچار ترس و وحشت شود.


لیست عواملی که در هواپیما منجر به ترس از هواپیما می شوند، زیاد است. از تکان های هواپیما، فرود هواپیما، تروریسم، حوادث هوایی تا اضطراب های اجتماعی یا فاصله زیاد از خانه. برخی از افراد هم از آتش سوزی، بیماری هایی که از طریق سیستم تهویه منتشر می شوند، استفاده از سرویس بهداشتی یا خشونت در هواپیما وحشت دارند. برخی دیگر هم احساس بدی در مورد پرواز خود دارند و اینگونه فکر می کنند که این احساس آنها به نوعی یک فاجعه را پیش بینی می کند.

در پس فوبیاها و ترس ها چه چیزی نهفته است؟

نقطه اشتراک برای بیش از 90 درصد افراد مبتلا به فوبیا این ترس است که قرار است در طول پرواز اضطراب و ترس بر آنهه غلبه کند. به طور معمول افراد یک حالت پانیک پیش بینی نشده را در طول پرواز تجربه می کنند و سپس از این که علائم هولناک در پرواز بعدی هم ظاهر خواهند شد، دچار ترس مضاعف می شوند. این پانیک ها به طور معمول بین سنین 17 تا 34 سال ظاهر شده و به همین دلیل است که اینگونه افراد اغلب این سئوال برایشان پیش می آید که چرا زمانی راحت پرواز می کرده اند. کارشناسان افراد فوبیک را در سه دسته تقسیم بندی می کنند:

• کسانی که پرواز نمی کنند یا بیش از 5 سال است که پرواز نکرده اند، علی رغم اینکه این فرصت را داشته اند.
• کسانی که در صورت لزوم آن هم با وحشت زیاد پرواز می کنند.
• کسانی که در صورت لزوم پرواز می کنند آن هم با اضطراب.

عناصر یک درمان موفق برای ترس از پرواز

یک عنصر فعال برای غلبه بر ترس در معرض عوامل ایجاد کننده ترس قرار گرفتن است. ذکر این نکته حائز اهمیت است که اجتناب از این موقعیت ها ترس شما را زنده و شدید نگاه می دارد. هر درمان موفقی به مسافران دارای فوبیا کمک می کند تا بتوانند اضطراب پیش بینی شده خود را مدیریت کنند. چرا که بسیاری از مسافران از برنامه ریزی برای پروازها اجتناب کرده یا جتی ممکن است آنها را کنسل کنند.

درمان های جدیدتر برای ترس از پرواز شامل روش های سنتی درمان شناختی-رفتاری می شود. این درمان شامل تکنیک هایی برای مدیریت اضطراب مانند تنفس دیافراگمی در حین پرواز می شود. با این حرکت افرادی که نسبت به احساسات بدنی حساس شده اند، حساست خود را نسبت به محرک ها از دست می دهند. علاوه بر این آموزش هم به فرونشاندن اضطراب کمک می کند: نکاتی درباره مسافرت های هوایی، شناخت هواپیمایی که با آن سفر می کنیم، نبایدهای پرواز با هواپیما، آشنایی با نحوه کار هواپیماها، چگونه پس از پرواز بیمار نشویم و نکاتی از این دست می توانند به آرامش بیشتر ما کمک کنند.

برنامه های درمانی گروهی که در فرودگاه ها انجام می شوند و با یک پرواز به همراه درمانگر به پایان می رسند، در شهرهایی چون نیویورک و شیکاگوی آمریکا ارائه می شوند. این برنامه ها به ویژه در غلبه بر اضطراب های پیش بینی شده و گسترش آنها به پرواز مؤثر هستند. با همه این احوال درمان های پزشکی هیچ راه حل کاملی ارائه نمی کنند. هر چند داروهای ضد اضطراب می توانند برای افرادی که در حین پرواز دچار اضطراب می شوند، مفید باشند، اما نباید فراموش کرد که این داروها باید در دوره زمانی و با نظم خاصی مصرف شوند.

البته راهکارهای ساده دیگری هم وجود دارد که چندان سخت نیستند. کارهایی مانند نوشتن نام خود روی کاغذ برای پرت کردن حواستان به چیز دیگر، نیشگون گرفتن، مکیدن نی، تصور یک پرواز لذتبخش، ماساژ دادن نقاط فشار و نادیده گرفتن صداهای غیر طبیعی.

منبع: ویکی پدیا